Tulisan Jawi
Tulisan Jawi (توليسن جاوي) adalah satu seni
penulisan yang telah wujud berabad-abad lamanya di
Nusantara. Kemunculannya berkait secara langsung dengan kedatangan agama
Islam ke Nusantara. Tulisan Jawi berasal dari tulisan Arab dan merupakan huruf-huruf Arab yang dimasukkan ke dalam sistem penulisan
bahasa Melayu. Tulisan Jawi adalah tulisan rasmi bagi negara
Brunei dan digunakan meluas di
Malaysia,
Filipina dan
Indonesia.
Sejarah سجاره
Bukti bertulis mengenai Pengisytiharan Kemerdekaan Tanah Melayu yang ditulis dalam bahasa Melayu bertulisan Jawi. Tulisan Jawi di gunakan hanya selepas kedatangan Islam ke Nusantara. Tulisan terawal yang digunakan di Nusantara adalah tulisan Pallava Grantha yang berasal dari India selatan. Tulisan ini telah berkembang sejak zaman
Kerajaan Islam Pasai kemudian disebarkan ke
Kerajaan Melaka,
Kerajaan Johor dan juga
Aceh pada abad ke-17. Bukti kewujudan tulisan ini di Malaysia adalah dengan terjumpanya
Batu Bersurat Terengganu yang bertarikh 702H atau 1303M manakala
tulisan Rumi yang paling awal ditemui adalah pada akhir kurun ke-19. Ini menunjukkan tulisan Jawi telah sampai ke negara ini lebih awal berbanding
tulisan Rumi. Tulisan Jawi merupakan tulisan rasmi bagi
Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu semasa penguasaan British. Kini tulisan ini digunakan dalam urusan agama Islam dan adat istiadat Melayu yang kebanyakkannya di
Johor,
Kedah,
Kelantan,
Perlis, dan
Terengganu.
Pada zaman dahulu, tulisan Jawi memainkan peranan penting dalam masyarakat. Ia digunakan sebagai perantara penting dalam semua urusan pentadbiran, adat istiadat dan perdagangan. contohnya digunakan dalam perjanjian-perjanjian penting antara pihak-pihak di-Raja Melayu dengan pihak-pihak berkuasa
Portugis,
Belanda dan
Inggeris. Selain itu,
Pemasyhuran Kemerdekaan 1957 bagi negara Malaysia antara lain juga tertulis dalam abjad Jawi.
Abjad
Berikut adalah jadual bagi huruf-huruf dalam tulisan Jawi.
[1]
Nama | Bentuk huruf | Padanan Rumi |
Tunggal | Awal kata | Tengah kata | Akhir kata |
alif | ﺍ | | | ﺎ | a |
ba | ﺏ | ﺑ | ـﺒ | ـﺐ | b |
ta | ﺕ | ﺗ | ـﺘ | ـﺖ | t |
sa | ﺙ | ﺛ | ـﺜ | ـﺚ | s, (th) |
jim | ﺝ | ﺟ | ـﺠ | ـﺞ | j |
ha | ﺡ | ﺣ | ـﺤ | ـﺢ | h, (ḥ) |
ca | ﭺ | ﭼ | ـﭽ | ـﭻ | c |
kha | ﺥ | ﺧ | ـﺨ | ـﺦ | kh |
dal | د | | | ـد | d |
zal | ﺫ | | | ـذ | z, (dh) |
ra | ﺭ | | | ـر | r |
zai | ﺯ | | | ـز | z |
sin | ﺱ | ﺳ | ـﺴ | ـﺲ | s |
syin | ﺵ | ﺷ | ـﺸ | ـﺶ | sy |
sad | ﺹ | ﺻ | ـﺼ | ـﺺ | s, (ṣ) |
dad | ﺽ | ﺿ | ـﻀ | ـﺾ | d, (ḍ) |
ta | ﻁ | ﻃ | ـﻄ | ـﻂ | t, (ṭ) |
za | ﻅ | ﻇ | ـﻈ | ـﻆ | z, (ẓ) |
ain | ﻉ | ﻋ | ـﻌـ | ـﻊ | awal: a, i, u; akhir: k, (‘) |
ghain | ﻍ | ﻏ | ـﻐـ | ـﻎ | gh |
nga | ڠ | ڠـ | ـڠـ | ـڠ | ng |
fa | ﻑ | ﻓ | ـﻔ | ـﻒ | f |
pa | ﭪ | ﭬ | ـﭭ | ـﭫ | p |
qaf | ﻕ | ﻗ | ـﻘ | ـﻖ | k, q, (q) |
kaf | ک | ﻛ | ـﻜ | ـک | k |
ga | ݢـ | ـݢــ | ــݢ | ݢ | g |
lam | ﻝ | ﻟ | ـﻠ | ـﻞ | l |
mim | ﻡ | ﻣ | ـﻤ | ـﻢ | m |
nun | ﻥ | ﻧ | ـﻨ | ﻦ | n |
wau | ﻭ | | | ـو | w, u, o |
va | ۏ | | | ـۏ | v |
ha | ﻩ | ﻫ | ـﻬ | ﻪ | h |
ya | ﻱ | ﻳ | ـﻴـ | ﻲ | y, i, e taling |
ye | ى | | | ـى | e pepet hujung |
nya | ڽ | پـ | ـپـ | ـڽ | ny |
hamzah | ء | | | ء | awal: gugur; akhir: k, (’) |
ta marbutah | ة | | | ـة | t, h, (ṯ) |
Catatan:
- Latar belakang berwarna merah jambu menunjukkan huruf yang unik dalam tulisan Jawi dan tiada dalam tulisan Arab.
- Huruf di dalam kurungan ialah padanan untuk transliterasi.
- Huruf ۏ diperkenalkan pada tahun 1983 untuk mewakili huruf
v
.
- Huruf ء imbuhan, iaitu hamzah yang berada 3/4 dari garis asas diperkenalkan pada tahun 1983. Ia digunakan pada perkataan berimbuhan seperti کبڠساءن . Namun, tiada fon dewasa ini yang mempunyai kemampuan untuk memaparkan huruf ء pada kedudukan yang betul. Kebanyakan pengguna menggunakan kaedah superskrip untuk mengubah kedudukan ء .
No comments:
Post a Comment